Het wielervoorjaar van 2022 was niet het voorjaar van Wout van Aert, Mathieu van der Poel of Remco Evenepoel. Het was het wielervoorjaar van Lotte Kopecky. Met winst in de Strade Bianche en de Ronde van Vlaanderen vielen alle puzzelstukjes in elkaar. Toch is de Belgische top binnen het vrouwenwielrennen dun bezaaid in vergelijking met Nederland. Hoe komt het dat zo'n wielergek land als België lang achterop hinkte in het vrouwenwielrennen?
Het vrouwenwielrennen, lang gekend door weinigen, maar sinds enkele jaren blijven meer en meer mensen er toch voor zitten. Ook Annemiek van Vleuten, Marianne Vos, Anna Van Der Breggen, Elisa Longo Borghini en Lotte Kopecky weten namelijk hoe je koers maakt. Nederland heeft jarenlang een monopolie gehad op podiumplaatsen. Van een volledig Nederlands podium bij de vrouwen, hoefde je niet te schrikken.
Tot Lotte Kopecky dit jaar de deuren van het wielrennen definitief openbeukte met winst in de Strade Bianche en de Hoogmis: winst in de Ronde van Vlaanderen. Vergis u niet, voor haar winst legde het Belgisch vrouwenwielrennen ook geen windeieren. Grace Verbeke won In 2010 als eerste Belgische vrouw de Ronde van Vlaanderen en Jolien D’Hoore behoorde zowel op de piste als op de weg tot de wereldtop, maar Lotte Kopecky zette een verandering in in België. Puzzelstukjes die na jaren werk en verschillende initiatieven en projecten in elkaar vielen. Puzzelstukjes die Nederland al eerder in hun bezit had. Welke stukjes zijn nodig geweest om de puzzel van het Belgisch vrouwenwielrennen te leggen en in welke mate liep België hierbij achter op Nederland?
De juiste mentaliteit
Mombasa Girls is een club waar de vrouwen de kop nemen en de mannen achteraan aansluiten
Een bepaald gezegde luidt als volgt: België is een wielerland, maar geen fietsland en Nederland is een fietsland, maar geen wielerland. De Nederlander doet alles met de fiets. Het wordt in de eerste plaats niet gezien als iets waarmee je wielerwedstrijden wint, maar als een vervoersmiddel.
In België is dat het tegenovergestelde. Wielrennen wordt hier al sinds de 19e eeuw uitgeoefend. De wielrenners van die tijd werden gezien als soldaten die naar het front trokken. Ze werden en worden verheven tot halfgoden. In Nederland ligt de druk minder hoog op hun renners of rensters. Er is een minder hevige wielercultuur aanwezig. Dat zorgt er ook voor dat de Nederlandse vrouwen in mindere mate moeten opboksen tegen de mannen.
​
​"Ouders zien nu ook een toekomst voor hun dochter"
In België ligt dat anders. Wielrennen werd te lang gezien als enkel mannensport. “Het is pas sinds een jaar of vijf dat wielrennen gezien wordt als een sport dat ook door vrouwen op een atletische, professionele en mooie manier kan worden uitgevoerd”, zegt voorzitster van de commissie vrouwenwielrennen, Griet Langedock. “Ouders denken niet langer dat het een sport is voor hun zonen, maar zien ook een toekomst voor hun dochter. Tot enkele jaren geleden lag dat nog anders”
Goed begonnen is half gewonnen
Nederland organiseert al jarenlang De Dikke Banden Races. Deze korte wedstrijdjes zijn er voor meisjes of jongens die al snel de fietsmicrobe te pakken hebben kregen. Vanaf je vijf jaar mag je al deelnemen. De Dikke Banden Races zorgen telkens weer voor een enorme opkomst en alhoewel het nog geen zekerheid voor de toekomst is, wordt talent al snel ontdekt: in 2003 prijkte ene Mathieu van der Poel bovenaan het klassement. Een naam die nu een belletje doet rinkelen.
Sinds enkele jaren daalt het aantal deelnemers aan de Dikke Banden Races. Dat is een jammerlijke zaak voor de organisatie, want zo komt er een daling van het aantal jongeren in de jeugdcategorieën. Team Jumbo-Visma en de Koninklijke Nederlandse Wielren Unie zagen dit ook in. Sinds april 2022 neemt Jumbo-Visma samen met de KNWU deze Dikke Banden Races over. Elk weekend zijn er een drietal races over heel Nederland te rijden en trekt het opnieuw meer kinderen aan.
Volgens ex-wielrenster en co-commentator bij de vrouwenwedstrijden, Ine Beyen, is dit een van de zaken waar Nederland een streepje voor heeft op België. “Nederland heeft een heel goede omkadering. Naast een sterk scoutingssysteem op scholen, hebben ze ook die Dikke Banden Races wat een groot verschil maakt. Die races zijn iets specifiek Nederlands. Het zorgt ervoor dat jonge kindjes al van jongs af aan warm gemaakt worden voor het wielrennen.”
Ook België onderneemt sinds enkele jaren initiatieven om meer mensen, zowel jongeren als ouderen, naar het wielrennen te lokken. Bij Cycling Vlaanderen focussen ze zich op met hun projecten Kopvrouwen en Zij Aan Zij specifiek op meer meisjes in de koers.
De verhalen achter de rensters
Sinds 2018 is het merendeel van de vrouwenwedstrijden live op televisie te volgen. Dat zou volgens Griet Langedock wel eens de factor zijn geweest dat het vrouwenwielrennen in België groter heeft gemaakt. “Het is allemaal heel recent. De live-uitzendingen zijn er nog maar sinds 2018. Voorafgaand aan de live-uitzendingen was er wel al een grote ontwikkeling binnen het vrouwenwielrennen gaande. De kwaliteit en professionaliteit van de rensters is in de luwte kunnen ontwikkelen. Het wielrennen tussen 2012 en 2019 is niet meer met elkaar te vergelijken. Het is completely different. De rensters zijn kunnen ontwikkelen naar atleten.”
Ook Ine Beyen, die zelf de wedstrijden becommentarieert, ziet het belang van de live-uitzendingen in. “De stap om live uit te zenden was heel belangrijk, zo niet het belangrijkste. Je leert de verhalen achter de renners of rensters kennen. Waarom zijn we zo’n grote fan van Wout van Aert en Mathieu van der Poel? Omdat we hun verhalen al sinds de junioren kennen. Nu is er ook een groter platform om de verhalen van de vrouwen te vertellen. De mensen leren hen nu ook kennen en worden fan van bepaalde renners."
Daarin speelt de media een grote rol. De vrouwen komen nu ook vaak aan na de mannen. Daardoor blijven veel kijkers nog even plakken. Dan ben ik ook voorstander om een uur lang volle finale te zien dan om twee uur de eerste kilometers te zien.”
​“Ook het respect vanuit het mannenpeloton begint te groeien. Renners als Marc Cavendish volgen het vrouwenwielrennen van dichtbij. Het respect vanuit het mannenpeloton samen met de media-aandacht en de fanbase die er door de kijkers gecreërd wordt, zorgt ervoor dat het vrouwenwielrennen in een stroomversnelling is terecht gekomen.” Dat werd duidelijk tijdens de podiumceremonie na de Ronde Van Vlaanderen. Eerst werden de mannen op het podium geroepen en nadien de vrouwen. Lotte Kopecky werd door een massa mensen onthaald.
Wielrennen zijn emoties en verhalen, maar ook geld. De live-uitzendingen maken het voor de sponsors ook interessant om meer en meer te investeren in het vrouwenwielrennen. “De hoeveelheid dat sponsoren moeten investeren in het vrouwenwielrennen, is veel minder groot dan in het mannenwielrennen, maar ze krijgen bijna evenveel aandacht op tv. De uitzendingen duren anderhalf à twee uur en vaak is dat dan ook nog een de volle finale. De return of investment is daarbij heel groot en dat maakt het interessant voor sponsoren.
"Het respect vanuit het mannenpeloton samen met de media-aandacht en de fanbase die er door de kijkers gecreërd wordt, zorgt ervoor dat het vrouwenwielrennen in een stroomversnelling is terecht gekomen”
De Nederlandse omkadering
Lotte Kopecky maakte dit jaar de overstap naar de Nederlandse ploeg Team SD Worx. Een ploeg met de crème de la crème van het vrouwenwielrennen: Demi Vollering, Chantal van den Broek-Blaak, Amy Pieters en tot voor kort Jolien D’hoore en Anna van der Breggen. Een ploeg met enkel toppers, maar ook een ploeg waarin er gestreden moet worden voor je plaats.
​
Het belang van een ploeg zoals Team SD Worx, mag niet onderschat worden. Het is een van de weinige ploegen in het vrouwenpeloton zonder een mannelijke tegenhanger. Ploegen zoals Trek-Segafredo en Team Jumbo-Visma, hebben dit wel. Team SD Worx wil dat bewust niet. Zij hebben daar een duidelijke visie rond: enkel het vrouwenwielrennen.
Voor Kopecky draaide deze overstap goed uit. “Het is een puzzel dat in elkaar moest vallen, maar de stap die ze dit jaar heeft gezet is fenomenaal. Als je Lotte nu ziet, is ze altijd aan het lachen”, zegt Ine Beyen. “Tijdens interviews, in de wedstrijd zelf, altijd lacht ze. Ze zit in een ploeg met alleen maar toppers. De vraag was of ze daar haar plaats zou kunnen vinden, want toen ik Lotte leerde kennen, was ze een heel bescheiden en gedeisd. Het was gokken, maar het is absoluut gelukt bij haar.”
​
"De steun van een Olympisch comité mag echt niet onderschat worden in de ontwikkeling van een sport"
Aan de andere kant is er ook de steun van verschillende sportcomités. Ook daar heeft Nederland al snel de focus op wielrennen gelegd. Het Nederlandse vrouwenwielrennen werd als snel gezien als een topsport, waar ook medaillekansen in lagen. Het Nederlands Olympisch Comité, NOC*NSF, heeft jaren geleden de wil uitgesproken om in het wielrennen medailles te behalen. Die steun mag volgens Griet Langedock niet onderschat worden. “Wielrennen werd door het NOC*NSF bestempeld als een van de sporten waarin er meer geprofessionaliseerd moest worden om meer medailles te behalen. Wel moet gezegd worden dat die beslissing gemaakt werd in een periode waar alle medailles nog weg te kapen waren, zowel op de weg als op de piste. Momenteel maakt Italië dezelfde beweging, net als België. De steun van een Olympisch comité mag echt niet onderschat worden in de ontwikkeling van een sport.”
Demi Vollering en Chantal van den Broek-Blaak na de tweede plaats van Vollering in de Omloop Het Nieuwsblad
De Godfather mengt zich in de debatten
Jade Linthoudt
Sinds begin 2022 heeft Patrick Lefevre ook zijn aandeel in het vrouwenwielrennen. De manager van Quick-Step Alpha Vinyl hield lang de boot af, maar in samenwerking met NXTG Racing heeft hij nu ook het belofteteam AG Insurance NXTG onder zijn vleugels
Volgens Ine Beyen alweer een goede stap voor het Belgisch vrouwenwielrennen. “Meisjes van achttien jaar moeten door een gebrek aan beloftecategorieën het meteen opnemen tegen een Marianne Vos. Dat is zwaar als je er de ene na de andere koers afgereden wordt. Zo een lange termijn project waar Patrick Lefevre zijn schouders onder heeft gezet, is een goede stap voor die meisjes.”
​
​
​
​
Investeren in de toekomst van morgen, een idee dat ook in het Belgisch vrouwenwielrennen luider en luider klinkt. Naast Doltcini-Van Eyck Sport dat al sinds 2017 een opleidingsteam is, maakte Lotto Soudal Ladies dit jaar ook de overschakeling. “Sinds dit jaar focust Lotto Soudal Ladies zich op het opleiden van jonge meisjes”, vertelt Lotto Soudal Ladies renster Mieke Docx. “Ik moet de jongere meisjes meetrekken en tips geven. Het uiteindelijke plan is om die jonge talenten zo goed mogelijk te begeleiden, zodat de stap naar de World Tour makkelijk te zetten is en de kloof tussen junior en elite minder groot is.”
​
​
Het belang van een duurzame groei en een minimumloon
Mombasa Girls
Momenteel wordt het vrouwenwielrennen door veel mensen van dichtbij gevolgd. Nieuwe wedstrijden, nieuwe ploegen en nieuwe initiatieven. Iedereen wil op de trein springen voor het te laat is. Toch is er ook nood aan een rustmoment, zodat er nagedacht kan worden over de langetermijnontwikkeling en evolutie van de sport.
​
​
​
Ook Ine Beyen waarschuwt voor een te snelle groei. “Momenteel zijn er een heleboel dingen aan het veranderen. Vanuit de buik van het peloton rijst soms de vraag of het niet te snel gaat. Het is nu prioriteit om de sport duurzaam te maken. Zorg voor een goede instroom van jongeren en meer jeugdwedstrijden. De mensen moeten geprikkeld blijven. Daarvoor worden de komende twee jaar een zoekmoment.”
"Het belangrijkste is nu ervoor zorgen dat meer en meer vrouwen hun job kunnen maken van wielrennen"
​
Dit jaar besloten veel organisatoren de prijzengelden tussen mannen en vrouwen gelijk te stellen. Mieke Docx, die werkzaam is bij Flanders Classics, de organisatie die instaat voor de Ronde van Vlaanderen, Gent-Wevelgem en andere Vlaamse wedstrijden, licht deze beslissing toe. “Iedereen begint in de boot van het vrouwenwielrennen te stappen. Flanders Classics probeert evenveel aandacht te geven aan het mannen- als vrouwenwielrennen. Het wordt als twee volwaardige zaken behandeld. Het gelijktrekken van het prijzengeld is daar een aspect van. Er is ook nog werk aan de winkel, nog niet in alle wedstrijden is het prijzengeld gelijk. Dat zou tegen 2024 of 2025 voor alle wedstrijden het geval moeten zijn.”
Het gelijktrekken van de prijzengelden is volgens Ine Beyen momenteel niet het belangrijkste. “De prijzengelden zijn nu geen essentiële bezorgdheid, maar een marketingstunt. Het prijzengeld gaat naar de rensters die winnen en die hebben vaak al een degelijk loon. Het is de klasse daaronder die vaak moet opboksen tegen de UCI Women's WorldTeams." De rensters uit de Women's Continental Teams, waar veel belgen actief zijn, hebben nog geen minimumloon. De rensters bij de WorldTeams hebben dit wel al. "Het belangrijkste is nu ervoor zorgen dat meer en meer vrouwen hun job kunnen maken van wielrennen", maakt Beyen duidelijk.
Het ontbrekende puzzelstukje
"Het moment waar Lotte het podium opkomt en heel het publiek achter haar staat, dat is een moment waar ik voelde dat er iets aan het gebeuren was. Dat het aan het veranderen was"
"Ze heeft bloed geroken. Het is hard tegen onzacht. We gaan naar een Belgische overwinning. Ze doet het. Dit is grote klasse!" De woorden van Ruben Van Gucht nadat Lotte Kopecky de Strade Bianche wint.
Lotte Kopecky, hetgeen of beter gezegd diegene die alles liet samenkomen. Er komen én nieuwe projecten én opleidingsploegen én meer media-aandacht. Net op dat moment wint Lotte Kopecky in de Belgische driekleur de Strade Bianche en de Ronde van Vlaanderen.
“Er hebben zoveel mensen live gekeken naar de manier waarop Lotte Kopecky de Strade Bianche won”, vertelt Fien Delbaere vol enthousiasme. "Dat was echt een unicum, maar daar stopte het niet. In december sprak Lotte al over de Ronde te winnen."
Op 3 april 2022 kwam Lotte Kopecky als eerste over de streep in Oudenaarde. Fien Delbaere reed zelf mee in die editie. "Langs de kant van de weg stonden er zoveel meisjes die voor Lotte supporterden. De keren dat ‘Lotte’ geroepen werd, dat was ongelofelijk. Het is een droom voor het Belgisch vrouwenwielrennen. Op korte termijn misschien niet, maar op lange termijn gaat dat echt een boost geven. Het moment waar Lotte het podium opkomt en heel het publiek achter haar staat, dat is een moment waar ik voelde dat er iets aan het gebeuren was. Dat het aan het veranderen was.”
Griet Langedock beaamt dat. “Niet alleen dochters willen nu Lotte Kopecky zijn, maar ook ouders hopen dat hun dochter op een dag Lotte Kopecky kan zijn. Het is een samenkomst van omstandigheden en laat ons zeggen dat Lotte Kopecky op het meest perfecte moment gekomen is. Met al die omstandigheden in acht genomen, hebben we dan ook nog eens een Lotte Kopecky die magistraal rijdt. Iemand die de koers leest. Iemand die slim is. Iemand die alles geworden is waar we ooit maar van konden dromen.”
De kopgroep
De Belgische Demarrage, dat zijn ook vijf vrouwen met elk vijf andere posities binnen het Belgisch vrouwenwielrennen. Elk vertellen ze vanuit hun ervaringen over het Belgisch vrouwenwielrennen.